Uprawnienia do obsługi wózków widłowych są wymagane przez Urząd Dozoru Technicznego (UDT) dla większości urządzeń wyposażonych w mechaniczny napęd podnoszenia1. Obowiązek posiadania kwalifikacji operatora wózka widłowego obowiązuje od 2019 roku i ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa w miejscu pracy2.
Wózki wymagające uprawnień UDT
Podstawowe kryterium – mechaniczny napęd podnoszenia
Dozorowi technicznemu podlegają wszystkie wózki jezdniowe podnośnikowe z mechanicznym napędem podnoszenia. Oznacza to wszelkiego rodzaju napędy, które nie wymagają bezpośredniego udziału siły ludzkich mięśni podczas podnoszenia ładunku.
Do tej kategorii należą:
- Czołowe wózki widłowe spalinowe lub elektryczne3
- Wózki wysokiego składowania „REACH TRUCK”3
- Podnośnikowe elektryczne (z podestem lub bez)3
- Wózki widłowe z napędem spalinowym (również zasilane gazem)
- Wózki z napędem elektrycznym
- Wózki z napędem hydraulicznym
Dozorowi technicznemu podlegają wszystkie wózki jezdniowe podnośnikowe z mechanicznym napędem podnoszenia. Poprzez mechaniczny układ podnoszenia rozumiemy wszelkiego rodzaju napędy, które nie wymagają bezpośredniego udziału siły ludzkich mięśni podczas podnoszenia ładunku.
Wózki nie wymagające uprawnień UDT
Ręczne wózki transportowe
Ręczne wózki paletowe (paleciaki) nie wymagają uprawnień UDT4. Jedynym wymogiem dla pracownika jest przejście szkolenia wstępnego w zakresie BHP jako instruktaż ogólny oraz stanowiskowy4.
Do tej kategorii należą:
- Wózki paletowe masztowe obsługiwane ręcznie2
- Wózki z ręcznym napędem i podnoszeniem2
- Unoszące ręczne wózki3
- Podnośnikowe ręczne wózki3
Elektryczne wózki unoszące
Elektryczne wózki z napędem elektrycznym i mechanizmem podnoszenia do 30 cm wysokości nie wymagają specjalnych uprawnień2. Zaleca się jednak przeszkolenie w celu zagwarantowania bezpieczeństwa na miejscu pracy2.
Aktualne kategorie uprawnień na wózki widłowe
Zmiana systemu kategorii w 2019 roku
Od 1 czerwca 2019 roku nastąpiła istotna zmiana – wycofano dawne kategorie I WJO, II WJO i III WJO5. Wprowadzono nowy system dwóch kategorii uprawnień6:
Kategoria niższa (dawna II i III WJO)
Uprawnia do obsługi najczęściej spotykanych wózków jezdniowych podnośnikowych z mechanicznym napędem podnoszenia z wyłączeniem6:
- Wózków ze zmiennym wysięgiem
- Wózków z możliwością unoszenia osób wraz z ładunkiem
Okres ważności: 10 lat6
Kategoria wyższa (dawna I WJO)
Uprawnia do obsługi wszystkich wózków jezdniowych podnośnikowych z mechanicznym napędem podnoszenia, w tym6:
- Wózki ze zmiennym wysięgiem (ładowarki teleskopowe)
- Wózki z możliwością unoszenia osób wraz z ładunkiem
- Wszystkie pozostałe typy wózków z kategorii niższej
Okres ważności: 5 lat6
Wyjaśnienie oznaczeń WJO
Co oznacza skrót WJO?
WJO to oznaczenie stosowane dla całej grupy wózków jezdniowych podnośnikowych5. Jest to grupa urządzeń stosowana w transporcie bliskim do podnoszenia i przenoszenia ładunków5.
Dawne kategorie (do 2019 roku):
- I WJO – uprawniała do obsługi wózków specjalizowanych, w tym z wysięgnikiem teleskopowym i możliwością podnoszenia osób wraz z ładunkiem
- II WJO – uprawniała do obsługi wózków ogólnego przeznaczenia z wyłączeniem specjalizowanych1
- III WJO – uprawniała do obsługi wózków prowadzonych i zdalnie sterowanych1
Tabela porównawcza uprawnień
| Typ wózka | Wymagane uprawnienia | Kategoria UDT |
|---|---|---|
| Ręczny wózek paletowy | Szkolenie BHP | Brak |
| Elektryczny unoszący do 30cm | Szkolenie BHP | Brak |
| Czołowy wózek widłowy | Uprawnienia UDT | Niższa/Wyższa |
| Wózek wysokiego składowania | Uprawnienia UDT | Niższa |
| Ładowarka teleskopowa | Uprawnienia UDT | Wyższa |
| Wózek z podnoszeniem operatora | Uprawnienia UDT | Wyższa |
Wymagania dla kandydatów na operatorów
Aby uzyskać uprawnienia UDT na wózki widłowe, kandydat musi spełnić następujące kryteria7:
- Wiek: ukończone 18 lat
- Wykształcenie: co najmniej świadectwo ukończenia szkoły podstawowej
- Stan zdrowia: zaświadczenie lekarskie potwierdzające dobry stan zdrowia
- Szkolenie: ukończenie kursu operatora wózka widłowego
- Egzamin: zdanie egzaminu państwowego przed komisją UDT
Przeciwwskazania zdrowotne
Z kursu wykluczeni są kandydaci z7:
- Poważnymi wadami słuchu
- Poważnymi wadami wzroku
- Chorobami wpływającymi na bezpieczeństwo (epilepsja, problemy z koordynacją)
- Ograniczeniami funkcji poznawczych
Proces uzyskiwania uprawnień
Aby uzyskać uprawnienia na wózki widłowe, należy8:
- Zapisać się na kurs w akredytowanym ośrodku szkoleniowym
- Ukończyć szkolenie teoretyczne i praktyczne
- Złożyć wniosek do UDT o sprawdzenie kwalifikacji
- Wnieść opłatę egzaminacyjną
- Zdać egzamin składający się z części teoretycznej (test 15 pytań, zaliczenie od 11 poprawnych) i praktycznej
UDT ma 30 dni na przeprowadzenie egzaminu od dnia złożenia wniosku8.
Okresy przejściowe dla starych uprawnień
Osoby posiadające imienne zezwolenia wydane przed 2019 rokiem mogą z nich korzystać do określonych terminów[:
- Wydane do 31 grudnia 2004 r. – ważne do 31 grudnia 2023 r.
- Wydane do 31 grudnia 2014 r. – ważne do 31 grudnia 2026 r.
- Wydane od 1 stycznia 2015 r. do 10 sierpnia 2018 r. – ważne do 31 grudnia 2027 r.
Po upływie tych terminów konieczne jest uzyskanie uprawnień UDT[.
Obowiązek posiadania uprawnień UDT na wózki widłowe dotyczy wszystkich urządzeń z mechanicznym napędem podnoszenia, niezależnie od typu napędu czy udźwigu. Tylko ręczne wózki paletowe i elektryczne wózki unoszące do 30 cm nie wymagają specjalnych kwalifikacji, ograniczając się do szkolenia BHP.
[1]: https://behap.pl/blog/kategorie-uprawnien-udt-wozki-iwjo-ii-wjo-iii-wjo/
[2]: https://www.cormak.pl/pl/content/88-czy-wszystkie-wozki-podlegaja-pod-udt
[3]: https://e-promag.pl/uprawnienia-na-wozki-z-oferty-e-promag-podpowiadamy-ktore-i-kiedy-sa-wymagane,3005.html
[4]: https://e-promag.pl/czy-do-obslugi-wozka-recznego-wymagane-sa-uprawnienia,506.html
[5]: https://certo.pl/blog/wjo-kategorie-uprawnien-na-wozki-widlowe/
[6]: https://zdz-przemysl.com/2024/06/17/uprawnienia-udt-czeste-pytania/
[7]: https://star.edu.pl/wozki-widlowe-uprawnienia
[8]: http://www.csz.pl/uprawnienia-na-wozki-widlowe/
Cześć! Mam na imię Błażej Nowacki, mam 38 lat i od ponad 8 lat zawodowo zajmuję się branżą wózków widłowych. Moje doświadczenie obejmuje zarówno pracę w serwisie, jak i zarządzanie flotą wózków w dużych magazynach logistycznych. Obecnie prowadzę własną firmę zajmującą się wynajmem, serwisem oraz szkoleniami operatorów wózków widłowych.
Na tym blogu dzielę się wiedzą, którą zdobyłem przez lata pracy w terenie i biurze. Znajdziesz tutaj praktyczne porady dotyczące wynajmu wózków, wskazówki na temat ich eksploatacji oraz informacje o najnowszych typach i technologiach dostępnych na rynku. Bezpieczeństwo to dla mnie priorytet – dlatego często poruszam tematy związane z przepisami BHP, szkoleniami i dobrymi praktykami na stanowisku pracy.